Vóór de nieuwe Woningnet 2015 bestonden de wijken van Elkien voor zo’n tachtig procent uit huurders die weinig ‘extra’ aandacht nodig hadden. Dit waren mensen met een klein of groter inkomen. Sofia: “Tegenwoordig zijn er veel meer mensen met een kleiner inkomen die vaak ook kwetsbaar zijn. Denk aan ouderen en statushouders, maar bijvoorbeeld ook bewoners met schulden, bewoners die laaggeletterd zijn en bewoners waarbij sprake is van psychische kwetsbaarheden of multiproblematiek. Al deze mensen wonen samen in één wijk. Daar komt bij dat de Rijksoverheid steeds minder middelen beschikbaar stelt. Gemeenten komen hierdoor voor financiële uitdagingen te staan en zorgpartijen ontvangen nog amper middelen voor welzijnsactiviteiten. Dat is een zorg als het gaat over de leefbaarheid in wijken.”
Samenwerken in belang van huurders
Vanwege de bezuinigingen moet de gemeente de zorg dichterbij en rondom de burger organiseren. “We zullen het met elkaar moeten doen”, stelt Sofia. Een thuis is meer dan alleen een woning. Elkien verlegt de focus daarom meer naar de huurder en zijn of haar omgeving. “We kijken verder dan vastgoed. We willen graag integraal en met andere partijen een bijdrage leveren aan een beter woon- en leefklimaat waar onze huurders echt wat aan hebben. Maar blijven ons er ook van bewust dat we géén gemeente of zorgpartij zijn. Dit betekent dat we vooral kijken naar de belangen van onze huidige én toekomstige huurders. Elkien levert hiervoor bijdragen aan woon-zorgvisies van gemeenten. Ook de beleidslijnen ‘Langer Thuis’ en ‘Weer Thuis’ staan structureel op de agenda.”
“We kijken vooral naar de belangen van onze huidige én toekomstige huurders. Samen met andere partijen kijken we naar oplossingen waar onze huurders echt wat aan hebben”
Langer Thuis
‘Langer Thuis’ is een beleidslijn uit Den Haag. Het uitgangspunt daarbij zou zijn dat ouderen zelf zo lang mogelijk thuis willen blijven wonen met ondersteuning en zorg aan huis. Sofia benadrukt echter dat het óók een bezuinigingsmaatregel is. “De AWBZ (Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten) en de verzorgingstehuizen zijn afgeschaft. Dit betekent dat je alleen als je behoorlijk ziek bent nog in een verpleeghuis terecht kunt. De rest van de ouderen is gedwongen om thuis te blijven. Een deel van de mensen vindt dit fijn. Maar stel je bent tachtig en je zit tegen een verpleeghuisopname aan; als er geen voorzieningen in de buurt zijn, dan is dat wel héél schraal”, zegt Sofia. “Normaal zat je al lang in een verzorgingshuis en dan kwam een zuster, welzijnsmedewerker of vrijwilliger langs. Of je ging eens naar de zaal waar je koffie kon drinken of een maaltijd kon nuttigen.”
Middelen beschikbaar
Het ministerie stelt sinds 2018 middelen beschikbaar voor de uitvoering van het ‘Langer Thuis’ programma, bedoelt voor betere ondersteuning thuis, hulp aan vrijwilligers en mantelzorgers en meer geschikte woningen voor ouderen. Elkien gaat aan de slag met het aanpassen van woningen voor ouderen, mits deze in buurten staan met voldoende sociale infrastructuur. Ook is er vanaf 2022 een subsidie voor het bouwen van ontmoetingsruimten en nieuwe seniorenwoningen. Sofia: “Wij proberen hier lokaal op aan te sluiten. We kijken naar waar onze ouderen wonen, wat ze nodig hebben en proberen dat te verbinden aan de verantwoordelijkheid van de gemeente. Want we kunnen het niet alleen. Dat moet samen met gemeenten en zorgpartijen, en soms met vrijwilligers en dorpsbelangen die vaak ook het nodige doen in hun dorp.”
Convenant ‘Weer Thuis’
Een andere kwetsbare groep, is de groep inwoners die vallen onder ‘Beschermd Wonen’ en mensen uit de Maatschappelijke Opvang. Vanaf 2023 zijn gemeenten zelf verantwoordelijk voor deze inwoners. “Dit zijn mensen die nu nog intramuraal wonen of mensen die vaker dakloos zijn geworden en in een opvang wonen. Dit kan zijn omdat ze de woning bijvoorbeeld niet meer konden betalen en/of gedrag hebben dat niet goed past bij een wijk”, legt Sofia uit.
“Volgens het adviesrapport kan de doelgroep van ‘Beschermd Wonen’ het beste in een ‘gewone’ omgeving opgevangen worden”
Elkien leverde vanuit de praktijk en in een werkgroep samen met professionals van de corporaties
Draagkracht en draaglast van wijken
Elkien krijgt volgens Sofia steeds actiever te maken met kwetsbare doelgroepen die in wijken worden gehuisvest. “Ze kunnen immers nergens anders terecht. Tegelijkertijd moet er rekening gehouden worden met de draaglast en draagkracht van wijken. Want ook de belangen van huurders die al in de wijk wonen moeten bewaakt worden. Het moet voor iedereen leefbaar blijven. Goede monitoring en evaluatie is daarom van belang. De pijn moet op een goede manier worden verdeeld over de hele samenleving.”
Zachte landing
De gemeente voert de regie over het programma ‘Weer Thuis’. Ze richtten een transferpunt in waar toekomstige huurders die onder het programma vallen aangemeld worden. Zo houden corporaties overzicht over welke bewoners waar komen te wonen. Daarnaast is in de prestatieafspraken opgenomen dat er continuïteit en voldoende kwaliteit van begeleiding moet zijn. Sofia: “We moeten als betrokken partijen gezamenlijk zorgen voor een ‘zachte landing’ waar ook omwonenden in meegenomen worden. Als een dergelijke huurder in een wijk komt wonen, dan moeten ze het wonen soms ook nog een beetje leren. Als ze daarbij tegen problemen aanlopen, dan is het van belang dat ze gezien worden. Een goede samenwerking met zorgpartijen en gemeenten is daarom nodig. Het is de bedoeling dat we hiervoor lokale ambassadeursgroepen instellen.”
“We moeten zorgen voor een ‘zachte landing’ waar ook omwonenden in meegenomen worden”
Leefbaarheid van wijken vergroten
Om de leefbaarheid en daarmee de draagkracht van wijken te vergroten, zoekt Elkien ook samenwerking rond thema’s als duurzaamheid, betaalbaarheid, eenzaamheid en toegankelijkheid tot ontmoeting. “Dat bijvoorbeeld in een buurt een plek wordt ingericht waar mensen laagdrempelig naartoe kunnen met vragen of voor een gezellig samenzijn, of dat er activiteiten in de buurt worden georganiseerd. Bedoeld voor zowel huurders als particulieren, jong en oud. Het is daarbij belangrijk dat we samen met andere partijen onze belangen binden. Zodat je ondanks bezuinigen toch nog met creativiteit positief kunt bijdragen aan de leefbaarheid in een wijk.”
Het ultieme doel
“We zijn pas net begonnen met de uitvoering, maar wat we willen bereiken is dat deze kwetsbare huurders een plek in de maatschappij en dus in onze wijken krijgen en houden. We doen dit vanuit de motivatie ‘Samen thuis geven’. Dit houdt in dat we onze buurten kennen, maar ook onze huurders en hun behoeften. En dat we samenwerken met andere partijen voor een beter resultaat.” Het uitgangspunt van filosoof Levinas vindt Sofia daar goed bij passen. “Hij bekommert zich om het intermenselijk verkeer. Volgens Levinas berust dit op kwetsbaarheid; dat je de kwetsbaarheid van een ander ziet en daarvanuit vertrekt. Als we dus als woningcorporatie blijven kijken naar wat een huurder of toekomstig huurder nodig heeft, dan kan er vaak meer dan op het eerste oog mogelijk lijkt.”
